Barry Emond over spelen op school

Al 21 jaar speelt acteur Barry Emond voorstellingen voor pubers, waarvan de afgelopen zes jaar ook bij Studio 52nd. Hij speelde mee in Wie is baas? en verzorgde afgelopen maanden nagesprekken bij Fok me hokje. Hoe is het om schoolvoorstellingen te spelen? ‘Zelfs de slechtste dag in het jeugdtheater is beter dan de beste dag op kantoor.’

‘Als je voor pubers speelt, dan maak je sowieso dingen mee,’ vertelt Barry. Ze zijn namelijk heel eerlijk. ‘Als je het goed doet, weet je dat meteen. En als je het niet goed doet ook. Het is nooit zomaar een toneelstukje spelen, dat maakt het heel gaaf om voor deze groep te spelen.’

Is het spelen op school dan echt zo anders dan voor volwassenen in een schouwburg? ‘Die volwassenen hebben moeite gedaan om naar het theater te komen. Ze zijn op tijd gaan eten, moesten parkeren op moeilijke plekken. Ze willen hun avond in het theater dan heel graag leuk vinden. Bij een schoolvoorstelling voor tieners kom je op hun terrein, waar dan ineens allemaal regels zijn, zoals je mond houden en je telefoon uitzetten. Bovendien is het onder schooltijd, dus ze verwachten dat het saai wordt. Om dat idee onderuit te halen en ze dan tóch te overtuigen: dat is één van de belangrijkste aspecten van het jeugdtheater.’

Daar heeft Barry inmiddels wel zijn strategieën voor. ‘Ik probeer er als acteur voor te zorgen dat er in de eerste minuut iets gebeurt wat niemand in de zaal kan. Een spagaat, een dans, iets waardoor mensen gelijk met hun bek open zitten. Je moet knallend beginnen, want als je de aandacht niet gelijk hebt, gebeurt het nooit meer. Daarna kun je rustig terughalen.’

Barry herkent zichzelf in de pubers die eigenlijk geen zin hebben en zich opstandig gedragen. ‘Ik snap nu waarom ik zo aan het schreeuwen was als puber. Je wordt vaak niet behandeld als een volwassene. Veel jongeren voor wie ik speel zijn nog nooit in het theater geweest en het eerste wat ze leren van hun docenten is dat er daar regels zijn. Als acteur probeer ik de jongeren aan mijn kant te krijgen. Juíst de relschoppers en de saboteurs. Ik wil niet dat jij je mond houdt, ik wil je aan het lachen maken. Reacties op de voorstelling moet je nooit in de kiem smoren. Hoe vocaler, hoe beter.’

Ook bij de nagesprekken is Barry blij met uitbundige reacties. ‘Onlangs bij een nagesprek van Fok me hokje reageerde er niemand. Totale stilte. Dan heb je ineens niet honderd kinderen voor je, maar honderd roofdieren. Uiteindelijk heb ik het gesprek maar snel afgerond. Maar het tegenovergestelde heb ik ook meegemaakt, het was geweldig. Na één van de eerste voorstellingen van de nieuwe tournee riep een meisje na afloop door de hele zaal: “Iedereen mag het nu weten, ik ben fucking gay!” Beter krijg je het niet.’

Ook als er echte woede over een voorstelling ontstaat, is dat heel leerzaam. ‘Vooral bij Wie is baas? hadden mensen echt sterke meningen, wat logisch is met een onderwerpen als kolonialisme en racisme. We speelden een keer op een school met voornamelijk leerlingen van kleur. Ze zaten echt te rellen op de tribune. Achteraf vroegen ze aan ons “Waarom moeten juist wij elke keer naar dit soort voorstellingen kijken? Dit weten we toch al?” Dat vond ik heel terecht.’ Barry hoopt daarom ook dat Fok me hokje nu juist wordt gezien door cisgender heterokinderen. ‘Zij hebben deze boodschap nodig, deze informatie. Laten we zorgen dat die op de juiste plek terecht komt.’

Als het een keer niet lukt om de aandacht van de pubers te krijgen, is hij niet boos. ‘Ik probeer dan te leren van wat er misging. Dat is het leuke aan spelen, je krijgt iedere dag een nieuwe kans. Dat de voorstelling gisteren goed ging, zegt niks over vandaag. Ik vind het heerlijk dat het zo onvoorspelbaar is. Zelfs de slechtste dag in het jeugdtheater is beter dan de beste dag op kantoor.’

Bovendien speelt Barry bij Studio 52nd niet alleen vóór jongeren, maar ook teksten geschreven door jongeren. ‘Ik ben heel erg aan boord met de missie van Studio 52nd. De kinderen die de stukken schrijven krijgen echt een uitlaatklep op een hele positieve manier. Het zijn vaak kinderen die van huis uit niet meekrijgen dat er zoiets als theater bestaat. Het is mooi om hen te laten zien wat hun tekst kan doen. Een tekst van een twaalfjarige geeft heel veel informatie over de wereld.’

Studio 52nd maakt bij elke voorstelling een speciaal onderwijsprogramma dat in het bijzonder geschikt is voor VMBO’ers. Zie Barry in actie in de video die we maakten over ons werk op scholen. Meer hierover lees op deze pagina.