Interview Silvia Servais

Gehoord en gezien: hoe design thinking vmbo’ers laat groeien 

 Studio 52nd werkt al meer dan tien jaar samen met Collage in Almere. Dit jaar krijgt die samenwerking een nieuwe dimensie: de organisaties bundelen hun krachten om cultuuronderwijs voor vmbo-leerlingen verder te verdiepen. We spraken met Silvia Servais over de waarde van cultuuronderwijs en de ervaringen die zijn opgedaan binnen Studio VMBO waar onderwijs en de methode design thinking samensmolten. Deze werkvorm liet jongeren groeien. 

Cultuuronderwijs: een kwetsbare positie in het VMBO 

Uit onderzoek blijkt dat cultuuronderwijs binnen het voortgezet onderwijs niet altijd eerlijk is verdeeld.  Waar havo- en vwo-leerlingen vaak een breed aanbod krijgen, is dat op het vmbo beperkter. Silvia Servais herkent dat verschil al jaren: 

“We merkten dat binnen het VMBO het kunst- en cultuuronderwijs niet gelijkwaardig was als je het naast het havo- en vwo-onderwijs legde. We hadden zoiets van; dat kan anders!” 

Er leeft soms de aanname dat vmbo-leerlingen andere dingen leuk vinden en dus minder geïnteresseerd zijn in kunst en cultuur. Maar juist dat idee wil Silvia doorbreken: 

“Wij zijn er om de jongeren te triggeren en kennis te laten maken met wat er nog meer is en wat er nog meer mogelijk is.  We hopen jongeren te raken door hen te laten ervaren en beleven, en dat zij dit meenemen in hun verdere ontwikkeling. Wat in jongeren zit, moet je naar boven halen.” 

De kracht van design thinking 

Om dat te doen werkt Studio VMBO met design thinking: een ontwerpmethode die oorspronkelijk uit het bedrijfsleven komt, maar inmiddels ook in onderwijs wordt toegepast. Het proces bestaat uit verschillende fasen: onderzoeken, ideeën ontwikkelen, uitproberen en evalueren. Het bijzondere is dat je steeds opnieuw kunt bijstellen, en dat de behoeften en leefwereld van de leerling centraal staan. 

Voor vmbo-leerlingen werkt dit uitstekend. Zij leren vaak het best door doen, ontdekken en ervaren. In plaats van hen alleen te laten consumeren, worden ze actieve makers. Silvia legt uit: 

“Bij Studio VMBO begin je met een aanname of een wens voor de leerling. En dat wordt dan middels oefeningen en opdrachten die we bedenken tijdens design thinking-sessies doorgenomen met de leerlingen. Samen met docenten en leerlingen kijk je dan hoe je ergens mee aan de slag wil.” 

Voorbeeld uit de praktijk 

Een mooi voorbeeld is een traject rond de vraag: wat is online echt en wat is nep? Leerlingen maakten hun eigen korte films over dit thema, die ze vervolgens aan klasgenoten lieten zien om te toetsen of zij zagen wat waar was en wat niet. Zo ontdekten jongeren niet alleen meer over de werking van nepnieuws, maar leerden ze ook filmtechnieken en creatieve vaardigheden. 

Het resultaat gaat verder dan kennis en vaardigheden: 

“Het belangrijkste voor jongeren? Gehoord en gezien worden. Dat is waar het om gaat. En dat is een wisselwerking: wij zijn er om hen de wereld te laten zien en hen daarin te coachen. Zij pakken het op. Maar om de juiste richting te bepalen is hun inbreng van essentieel belang.” 

Samen leren – leerlingen én docenten 

Een belangrijke kracht van deze methode is dat docenten samen met hun leerlingen het proces doorlopen. Zo ontstaan verrassende momenten, niet alleen voor jongeren maar ook voor hun begeleiders. 

Breder toepasbaar 

Hoewel design thinking van oorsprong uit het bedrijfsleven komt, blijkt de methode breed inzetbaar. Silvia ziet kansen ver buiten de muren van het vmbo: 

“Design thinking komt uit het bedrijfsleven en wordt in allerlei domeinen gebruikt. Wij hebben aangetoond dat het ook in het onderwijs goed werkt – en we denken dat dit ook in de jeugdzorg en maatschappelijke zorg waardevol kan zijn.” 

Alle kennis en ervaringen uit Studio VMBO zijn verzameld op de website studiovmbo.nl, zodat andere professionals ermee aan de slag kunnen. 

Een nieuwe samenwerking in Almere 

Studio 52nd en Collage slaan nu de handen ineen om thema’s als gender en seksualiteit bespreekbaar te maken in en met het onderwijs in Almere. Beide organisaties werken al jaren samen rond theaterprogrammering voor het voortgezet onderwijs. Deze nieuwe stap sluit daar naadloos op aan: de leerling staat centraal, wordt gehoord en gezien, en maakt deel uit van het ontwikkelproces. 

Het gezamenlijke doel is helder: jongeren serieus nemen in hun ontwikkeling tot burgers in een diverse samenleving, en docenten de handvatten geven om gevoelige maatschappelijke thema’s bespreekbaar te maken. Kunst en theater vormen daarbij een krachtig middel om gesprekken te openen en verbinding te creëren. 

Toekomstblik 

De samenwerking tussen Studio 52nd en Collage past in een bredere landelijke beweging waarin kunst en cultuur een grotere rol krijgen in het vmbo. Het gaat om gelijke kansen: ieder kind, ongeacht schooltype of achtergrond, verdient inspirerend cultuuronderwijs. Silvia besluit: 

“We willen laten zien dat deze aanpak breed toepasbaar is – en dat kan zeker ook buiten het onderwijs, bijvoorbeeld in de jeugdzorg. Jongeren verdienen overal de kans om gezien en gehoord te worden.” 

Meer informatie over Studio VMBO: https://studiovmbo.nl/